<Abagoardiazko ikuspegia/>
Konferentzia
klima_aldaketa
Planeta gisa dugun ingurumen-erronkarik handiena da
Nazio Batuetako “Momentum for Change” eta Pariseko Hitzarmenarekin lerroan, konferentziak abangoardia ikuspuntu bat helarazi nahi du, planetari aurre egiten dioten klima-aldaketen erronkei buruz eta ezagutzera emango ditu gure ingurunean diferentzia markatzen ari diren ekimen eta ekintzak.
Konferentzia klima-aldaketaren Euskadiko astean izango da eta bere helburua zera da herritarrek klima-aldaketaren aurkako konpromiso pertsonala har dezatela; izan ere, ekintza oro, txikia bada ere, garrantzitsua da.

gaien_blokeak
Gaiak


Planetaren osasuna: Ekintzarako zientzia
Atal honek klima-aldaketaren ikuspegi zientifikoa landu nahi du, bai eta erronkak non dauden eta erantzunak nola zuzendu behar diren adierazi ere; izan ere, zientzia-komunitatea sinetsita dago honelako erronka global baten aurrean ezagutza dela ekintzara garamatzana.
Azken 200 urteetan gizateria aztarna sakona uzten ari da ingurumenean, eta, hori dela eta, zientzia-komunitateak aro geologiko berri gisa deskribatu du: Lurrean gizakiak eragina izan duen aroa edo Antropozenoa. Zientzia-komunitatea izan da klimaren egoeraz ohartarazi duena, eta, era berean, beharrezko zaintza eta ikerketak egin ditu, klima-aldaketaren aurka borrokatzeko politikak planteatu ahal izateko.

Hiri Zein Eskualde Ingurunea
Talde honek Klima-aldaketaren aurkako borrokarekin bereziki konprometituta dauden eskualdeen esperientziak erakutsiko ditu, erronka nagusiei euren lurraldeetan nola aurre egiten dieten erakusteaz batera.
Klima-aldaketa mehatxu bat da, lankidetzari esker soilik gainditu ahal izango dena. Mundu osoan, nazio azpiko, tokiko eta eskualdeko gobernuak konbentzimendu maila handia erakusten ari dira klima-aldaketaren inguruan; sarri askotan, gainera, konbentzimendu maila hori estatu nazionalen anbizioa bera baino handiagoa da, COP23 Alderdien azken konferentziak Bonnen erakutsi zuen bezala. Izan ere, eskualde eta toki mailako jarduerei zuzendutako espazioak aparteko dinamismo eta energia izan zituen.
Eskualdeen lidergoa bultzada jasotzen ari da eskualdeen arteko lankidetzaren bidez, nrg4SD, Under2 Koalizioa eta beste sare batzuetan. Bertan, esperientziak konpartitzen dira, lankidetzaz lan egiten da, eta munduko tenperaturaren igoera 2ºC azpitik mantentzearen alde egiten da, Parisko Akordioetan ezarritakoa betetzeko.
Eskualdeen lidergoa bultzada jasotzen ari da eskualdeen arteko lankidetzaren bidez, nrg4SD, Under2 Koalizioa eta beste sare batzuetan. Bertan, esperientziak konpartitzen dira, lankidetzaz lan egiten da, eta munduko tenperaturaren igoera 2ºC azpitik mantentzearen alde egiten da, Parisko Akordioetan ezarritakoa betetzeko.

Hiriak
Talde hau hirietan jadanik hartzen ari diren neurri eta esperientzien erakusleihoa izango da; tokiz tokiko klima-ekintzak erakutsiko ditu, eta ekintza horiek izan behar dituzten norabide eta lehentasunei buruzko ikuspegia eskainiko du.
Kalkulatzen da 2050ean munduak 9.000 milioi biztanle izango dituela eta horien % 70 hiriguneetan biziko dela. Gaur egun, munduko biztanleriaren erdia baino gehiago hirietan bizi da; XIX. mendean, berriz, % 3 soilik bizi zen hiri-eremuetan.
Hiriak gero eta handiagoak eta hedatuagoak dira, eta badira milioi bat biztanle baino gehiago dituzten 502 hiri-eremu; 74 hirik 5 milioi biztanle baino gehiago dituzte; 29 hiri 10 milioi biztanleren gainetik daude; 12k 20 milioitik gorako biztanleria dute, eta bada dagoeneko 30 milioi biztanle baino gehiago dituen hiri bat. 2030 urterako, kalkulatzen da 20 hirik 15 milioi biztanle baino gehiago izango dituztela, horietako 4 Txinan.
Hazkunde horrek desafioak planteatzen ditu bizi-kalitaterako eta ingurumen-jasangarritasunerako, eta gainera talka egiten du baliabide naturalen mugekin.
Hiriak gero eta handiagoak eta hedatuagoak dira, eta badira milioi bat biztanle baino gehiago dituzten 502 hiri-eremu; 74 hirik 5 milioi biztanle baino gehiago dituzte; 29 hiri 10 milioi biztanleren gainetik daude; 12k 20 milioitik gorako biztanleria dute, eta bada dagoeneko 30 milioi biztanle baino gehiago dituen hiri bat. 2030 urterako, kalkulatzen da 20 hirik 15 milioi biztanle baino gehiago izango dituztela, horietako 4 Txinan.
Hazkunde horrek desafioak planteatzen ditu bizi-kalitaterako eta ingurumen-jasangarritasunerako, eta gainera talka egiten du baliabide naturalen mugekin.

Jasangarritasuna
Talde honetan ezagutuko ditugu jasangarritasun-politiketan egindako nazioarteko aurrerapena, 2030erako Agendaren aplikazioa eta horrek klima-aldaketarekin eta etorkizunak dakartzan erronkekin duen inplikazioa. Hori guztia Euskadik garapen jasangarriarekin eta agenda horrekin hartuta duen konpromisotik begiratuta.
2015eko irailaren 25ean, munduko ia berrehun buruzagik helburu global multzo bat ezarri zuten pobrezia desagerrarazteko, planeta babesteko eta guztion aurrerabidea segurtatzeko, garapen jasangarrirako agenda berri baten zati gisa. Garapen Jasangarriaren Helburuak (GJH) dira, Mundu-helburuak izenez ere ezagunak. Dei unibertsal bat da pobrezia desagerrarazteko, planeta babesteko eta pertsona guztiei bakea eta ongizatea bermatzeko.
Garapen Jasangarriaren 17 Helburuek barne hartzen dituzten gaiak klima-aldaketa, desberdintasun ekonomikoa, berrikuntza, kontsumo jasangarria, bakea eta justizia dira, beste lehentasun batzuen artean. Helburuak lotuta daude elkarrekin, eta, hortaz, helburu baten arrakastaren gakoak beste batekin lotutako gaiak ere inplikatuko ditu sarritan.
GJHek lankidetza eta pragmatismoa dakarte eurekin, aukera onenak hautatzeko, eta, hortaz, etorkizuneko belaunaldien bizitza modu jasangarrian hobetzeko. Orientazio eta helmuga garbiak proposatzen dituzte herrialde guztietan bideratzeko, euren lehentasun propioekin eta munduko ingurumen-erronka orokorrekin bat etorriz.
Garapen Jasangarriaren 17 Helburuek barne hartzen dituzten gaiak klima-aldaketa, desberdintasun ekonomikoa, berrikuntza, kontsumo jasangarria, bakea eta justizia dira, beste lehentasun batzuen artean. Helburuak lotuta daude elkarrekin, eta, hortaz, helburu baten arrakastaren gakoak beste batekin lotutako gaiak ere inplikatuko ditu sarritan.
GJHek lankidetza eta pragmatismoa dakarte eurekin, aukera onenak hautatzeko, eta, hortaz, etorkizuneko belaunaldien bizitza modu jasangarrian hobetzeko. Orientazio eta helmuga garbiak proposatzen dituzte herrialde guztietan bideratzeko, euren lehentasun propioekin eta munduko ingurumen-erronka orokorrekin bat etorriz.

Energia Trantsizioa
Talde honetan, bidezko trantsizio energetiko bat egitera eraman dezaketen alderdiak jorratuko dira.
Une hauetan eztabaida nagusia da erregai fosiletan oinarritutako oraingo eredu energetikotik energia berriztagarrian, eraginkortasun energetikoan eta garapen jasangarrian oinarritutako ekonomia jasangarrira daraman trantsizioa, eta trantsizio hori nola eta zer erritmotan egin.
Berriztagarrien aldeko bultzadak, “eguzkiaren gaineko zergaren” amaierak, Klima-aldaketaren legeak eta ikatz-zentral termikoen rolak ziklo berri bat irekitzen dute Espainian, Parisko Akordioa betetzen saiatzeko.
Alderdi sakonago batzuek, hala nola sistema elektrikoaren erreformak, ingurumen-fiskalitateak eta garraio garbiak, euren ekarpena egin behar diote klima-aldaketaren aurkako borrokari.
Hori gauzatu ahal izateko, trantsizioak zuzena izan behar du, hau da, aldaketetan inplikatutako lurraldeen arazoei heldu behar die, eta, batez ere, ez die kalterik egin behar egoera txarragoan daudenei.
Eredu energetiko berri bat garatu behar da, herritarren, enpresen eta ingurumenaren beharrekin bat etorriz. Eta hori guztia Europako merkatuan ahalik eta integraziorik handiena izanik.
Berriztagarrien aldeko bultzadak, “eguzkiaren gaineko zergaren” amaierak, Klima-aldaketaren legeak eta ikatz-zentral termikoen rolak ziklo berri bat irekitzen dute Espainian, Parisko Akordioa betetzen saiatzeko.
Alderdi sakonago batzuek, hala nola sistema elektrikoaren erreformak, ingurumen-fiskalitateak eta garraio garbiak, euren ekarpena egin behar diote klima-aldaketaren aurkako borrokari.
Hori gauzatu ahal izateko, trantsizioak zuzena izan behar du, hau da, aldaketetan inplikatutako lurraldeen arazoei heldu behar die, eta, batez ere, ez die kalterik egin behar egoera txarragoan daudenei.
Eredu energetiko berri bat garatu behar da, herritarren, enpresen eta ingurumenaren beharrekin bat etorriz. Eta hori guztia Europako merkatuan ahalik eta integraziorik handiena izanik.

Ekonomia
Erronka ekonomiko global horri banka-edo finantza-sistematik edo aseguruen sektoretik aurre egiteko modua izango da talde honetan eztabaidagai egongo diren gaiteako bat.
Klima-aldaketa eta ekonomia lotzen dituen ikuspegi estrategikoa. Erakunde garrantzitsuen esperientziak, enpresa eta finantza-erakundeen jokabidearen paradigmaren aldaketa islatzen dutenak.
Klima-aldaketa mehatxu handiena bihurtu da munduko ekonomiarentzat. Munduko Foro Ekonomikoaren “Arrisku Globalen Txostenak” lehenengo aldiz adierazi du klima-aldaketa ez moteltzea eta berari ez egokitzea dela inpakturik handiena izan dezakeen arriskua. Lehenengo aldia da ingurumen-arriskua agertu dela 29 arrisku globalen lehenengo postuan; hala, kalte gehiago sor ditzake suntsipen masiboko armek, uraren krisiak, borondatearen kontrako eskala handiko immigrazioek edo energiaren prezioaren schock batek baino.
2006an argitaratutako Stern txostenaren arabera, munduko BPGaren %1aren adinako inbertsio bat behar da klima-aldaketaren ondorioak moteltzeko; bestela, munduko merkatuak BPGaren % 20era iritsi litekeen atzeraldi bat pairatuko luke.
Gainera, klima-aldaketa eredu ekonomiko berriak sortzen ari da. Herrialde garatuek aurrez aurre dituzten gizarte- eta ingurumen-erronkak eredu tradizionaletatik urruntzen diren eredu berriak sortzen ari dira. Zenbait mugimenduk, hala nola ekonomia zirkularrak, lankidetzazko edo konpartitutako ekonomiak, guztion ongiaren ekonomiak edo finantza arduratsuek balio ekonomikotik harago doan balioa sortu nahi dute eta gizarte jasangarriago batera bideratu.
Klima-aldaketa mehatxu handiena bihurtu da munduko ekonomiarentzat. Munduko Foro Ekonomikoaren “Arrisku Globalen Txostenak” lehenengo aldiz adierazi du klima-aldaketa ez moteltzea eta berari ez egokitzea dela inpakturik handiena izan dezakeen arriskua. Lehenengo aldia da ingurumen-arriskua agertu dela 29 arrisku globalen lehenengo postuan; hala, kalte gehiago sor ditzake suntsipen masiboko armek, uraren krisiak, borondatearen kontrako eskala handiko immigrazioek edo energiaren prezioaren schock batek baino.
2006an argitaratutako Stern txostenaren arabera, munduko BPGaren %1aren adinako inbertsio bat behar da klima-aldaketaren ondorioak moteltzeko; bestela, munduko merkatuak BPGaren % 20era iritsi litekeen atzeraldi bat pairatuko luke.
Gainera, klima-aldaketa eredu ekonomiko berriak sortzen ari da. Herrialde garatuek aurrez aurre dituzten gizarte- eta ingurumen-erronkak eredu tradizionaletatik urruntzen diren eredu berriak sortzen ari dira. Zenbait mugimenduk, hala nola ekonomia zirkularrak, lankidetzazko edo konpartitutako ekonomiak, guztion ongiaren ekonomiak edo finantza arduratsuek balio ekonomikotik harago doan balioa sortu nahi dute eta gizarte jasangarriago batera bideratu.

Hezkuntza, Kultura eta Gizartea
Klima-aldaketaren ondorioz gertatuko diren eraldaketa sozialak eta haiei aurre egiteko modua izango dira atal honen ardatz nagusiak.
Klima-aldaketa zeharkako erronka bat da, hainbat sektore desberdinetan eragiten duena aldaketa sozialak eta kulturalak planteatuz. Nekazaritza eta Basozaintzako sektorean, arrantza-sektorean, elikadura-sektorean, osasun-sektorean, segurtasun-sektorean eta garraio-sektorean, besteak beste, klima-aldaketak duen eraginak erronka berriak ezartzen ditu. Erronka horiei etxebizitzaren eta hiri-plangintzaren ikuspegitik heldu behar zaie, bai eta kulturaren, hondakinen kudeaketaren eta herritarren kontzientziazioaren ikuspegitik ere.

Emakumeen Lidergoa
Klima-aldaketaren ondorioak askoz ere nabariagoak dira biztanleriaren sektore batzuetan, hau da, bizirik irauteko oinarrizko baliabide naturalen mende zuzenean dauden biztanleria-sektoreengan, eta baita hondamendi naturalak pairatzeko arrisku handiagoa duten lurraldeetan bizi diren pertsonentzat ere.
Testuinguru horretan, landa-eremuetako emakume eta haurrak kalteberagoak dira gizonak berak baino. NBE EMAKUMEAK erakundearen azterlanen arabera, neskak eta emakumeak izaten dira janaria lortzen duten edo erreskatatzen dituzten azken pertsonak; horregatik, arrisku handiagoko egoeran daude, bai haien osasunerako eta bai haien segurtasunerako. Hala eta guztiz ere, emakumeak dira arrisku-egoera horri aurre egin ohi dioten pertsonak, euren familia eta komunitateak babesteko, baina ez dute presentziarik izaten erabakiak hartzeko prozesuetan, eta horrek mugatzen du klima-aldaketa moteltzeko eta hari egokitzeko neurrietan duten parte-hartzea.
Emakumearen egoera nuklear hori gizarte garatuen beste ezaugarri batzuekin ere errepikatzen da. Etxeko kontsumoan, haurren hezkuntzan eta etxebizitzetako eguneroko erabakietan jokatzen duten rolak funtsezko eragile bihurtzen ditu klima-aldaketaren erronkei aurre egiteko beharrezkoa den edozein aldaketa kulturaletan.
Modu geldiezinean, emakumeak eta haien lidergoa inpaktu handia izaten ari dira gure gizartean, bestelako ikuspegi bat ekarriz hainbat eremutara. Ikuspegi horrek gizartea eraldatu behar du, eta ezinbesteko bihurtuko du emakumearen rola kontsideratzea klima-aldaketa moteltzeko eta hari egokitzeko edozein ekintza abiatzerakoan.
Emakumearen egoera nuklear hori gizarte garatuen beste ezaugarri batzuekin ere errepikatzen da. Etxeko kontsumoan, haurren hezkuntzan eta etxebizitzetako eguneroko erabakietan jokatzen duten rolak funtsezko eragile bihurtzen ditu klima-aldaketaren erronkei aurre egiteko beharrezkoa den edozein aldaketa kulturaletan.
Modu geldiezinean, emakumeak eta haien lidergoa inpaktu handia izaten ari dira gure gizartean, bestelako ikuspegi bat ekarriz hainbat eremutara. Ikuspegi horrek gizartea eraldatu behar du, eta ezinbesteko bihurtuko du emakumearen rola kontsideratzea klima-aldaketa moteltzeko eta hari egokitzeko edozein ekintza abiatzerakoan.

Isabel Elizalde
Landa Garapeneko, Toki Administrazioko eta Ingurumeneko kontseilaria
Nafarroako Gobernua

Cristina Monge Lasierra
ECODES-ko Elkarrizketa-Sailaren zuzendaria eta Soziologiako irakaslea
Zaragozako Unibertsitatea
the_festival
Advancing Craft Connect People
Sorry, no posts matched your criteria.
hizlarien_aurrerapena
Hizlariak
heoriak_
Ekintza inspiratzaileak

PLANETAKO HEROIAK
Change the Change konferentziaren egun bakoitzean, atal tematikoak “planetako heroiak” delakoen saio berezi batekin osatuko dira. Pertsona horiek proiektu eta ekimen berritzaileak abiatu dituzte, hainbat arlotatik eta munduko hainbat lekutan, klima-aldaketari aurre egiteko eta hari buruz jendea sentsibilizatzeko.
Helburua da klima-aldaketari buruzko eztabaida teorikoa emaitzak erdiesten ari diren benetako proiektuetara eramatea.